• O Grupo de traballo da RRN presentou as súas principais conclusións e propostas para facilitar o acceso á terra e a renovación xeracional das terras agrícolas.
• O "Estudo sobre o acceso á terra", froito da reflexión colaborativa dun grupo multidisciplinar de expertos promovido polo Ministerio de Agricultura, Pesca e Desenvolvemento Rural (MAPA), servirá como documento de apoio tanto para o desenvolvemento do actual Plan Estratéxico da PAC 2021-2027 como para a posta en marcha de futuras iniciativas por parte das partes interesadas do sector agrícola e das zonas rurais.

O Grupo Focal sobre Acceso á Terra (GFAT), coordinado por José Emilio Guerrero Ginel, profesor da Universidade de Córdoba, é unha iniciativa promovida polo Ministerio de Agricultura, Pesca e Alimentación (MAPA) , cun triplo obxectivo:

1. Analizar a situación actual do acceso á terra en España desde diferentes perspectivas.
2. Identificar as barreiras que atopan os agricultores novos e novos para acceder á terra
3. Explorar posibles solucións prácticas ao problema que contribuirán ao desenvolvemento de novos profesionais que manteñan o modelo de agricultura familiar.

Constitución

Desde a súa formación a principios de 2020, o GFAT implicou a máis de 30 expertos para abordar a complexa cuestión do acceso á terra desde unha perspectiva multidisciplinar . Os membros da GFAT proceden de diversas orixes, como a Administración Xeral do Estado (MAPA, FEGA, Dirección Xeral do Catastro), as administracións rexionais e municipais, o sector agrícola (organizacións profesionais agrarias, cooperativas), grupos operativos, grupos de acción local, redes público-privadas, o mundo académico e o sector financeiro.

Carolina Gutiérrez Ansótegui, subdirectora xeral de Desenvolvemento Rural, salientou a prioridade que ten para o MAPA a renovación xeracional e o acceso á terra para os agricultores e gandeiros novos e novos. " A cooperación, a colaboración e o deseño integrado, a necesidade de abordar e facilitar as transferencias de explotacións agrícolas, revisar e actualizar as normativas e simplificar os procedementos, así como a importancia de afondar en aspectos como a formación, o asesoramento, a mentoría e a información para a xente nova, son algunhas das conclusións clave que xorden deste estudo."

Dificultades e oportunidades

Á hora de acceder á terra, os agricultores e gandeiros novos atopan dificultades como consecuencia de:

• o valor emocional da terra que impide a transmisión fóra do ámbito familiar,
• altas presións fiscais na compra e venda de terreos,
• falta de información o
• aumento da competitividade e acaparación de terras, entre outras.

Non obstante, neste contexto, existen oportunidades e iniciativas como:

• bancos de terras,
• iniciativas de xestión conxunta ou
• os espazos agroforestais de proba.

Día da presentación

Durante a xornada , os coordinadores dos seis subgrupos creados dentro do Grupo Focal compartiron as principais conclusións extraídas de cada área de estudo.

1. O Subgrupo I “ Políticas de transferencia de terras e planificación do uso do solo” identificou tres liñas de acción:

i) Reformar e actualizar o marco normativo para que poida adaptarse á realidade e centrarse na resolución do problema do abandono da terra.

ii) Actualizar o rexistro de explotacións agrarias abordando o problema desde unha perspectiva territorial e integrando explotacións mixtas.

iii) Ser inclusivos no modelo de renovación xeracional, promovendo tamén a renovación extrafamiliar e aproveitando os lazos sociais preexistentes entre as zonas rurais e as urbanas.

B) O Subgrupo II “ Políticas agrícolas: a PAC e a normativa en España” destacou:

i) A necesidade de establecer unha definición do agricultor xenuíno no marco da PAC, para lograr unha figura máis inclusiva e de considerar a figura dun silvicultor ou agroforestal activo.

ii) A necesidade de revisar a Lei 19/1995 de modernización das explotacións agrarias e a súa definición de agricultor profesional.

iii) A importancia de fomentar o cesamento anticipado da actividade aos 65 anos e vinculalo ao establecemento dunha persoa nova.

C) O Subgrupo III « Formación e acceso á profesión agrícola» sinalou a necesidade de mellorar o asesoramento sobre a xestión e a viabilidade dos investimentos en explotacións agrarias e a adquisición de terras. Entre as súas propostas tamén destacou:

i) Promover espazos e recursos para probar ideas e proxectos dun xeito práctico antes de incorporarse á actividade.

ii) Promover programas de mentoría ou apoio vinculados á formación práctica e á adaptación dos mozos á explotación real.

D) O Subgrupo IV “ Análise de iniciativas” recomendou dirixir as accións para facilitar o acceso á terra cara a:

i) Unha estratexia baseada en incentivos en lugar de punitiva (mediante axudas ou medidas fiscais favorables).

ii) Maior apoio por parte das administracións e a través da figura do mediador ou facilitador cun sistema de información e asesoramento único para cada territorio

iii) Modelos de xestión conxunta , como iniciativas de xestión común de terras ou cooperativas de equipamento agrícola.

iv) Cooperación entre administracións e actores privados e a preferencia por avanzar mediante directrices, guías de boas prácticas e recomendacións.

E) O Subgrupo V “ Financiamento e fiscalidade” mencionou entre as súas propostas :

i) Incentivos fiscais para facilitar o acceso á terra, como as cotizacións á seguridade social ou as exencións fiscais polas plusvalías ao vender terras a agricultores novos.

iii) Realización de estudos previos detallados para avaliar o impacto das medidas.

iii) Mellorar o aproveitamento das oportunidades que ofrece a PAC e facer un uso conxunto das axudas de capital con diversos instrumentos financeiros.

F) O Subgrupo VI « Acceso á información» suxeriu:

i) Desenvolver unha plataforma dixital que conteña toda a información relevante e necesaria para acceder a terreos e establecer unha presenza no sector, e que sirva como recurso común para que todas as partes interesadas, tanto públicas como privadas, no seu nivel de especialización, poidan participar, contribuír e obter información.

ii) Salientar a importancia dos datos catastrais e da información xeográfica, así como de dispor de información detallada sobre o mercado da terra.

iii) Destacar o valor dos datos para unha mellor toma de decisións e planificación.

Pódese acceder ao « Estudo de acceso á terra. Documento final do Grupo de traballo sobre acceso á terra » a través da seguinte ligazón:

https://www.mapa.gob.es/es/desarrollo-rural/temas/jovenes-rurales/grupo-acceso-tierra