Transhumantzia "Ondare Kultural Ukiezinaren Adierazpen Ordezkatzaile" izendatu dute estatu mailan 2017az geroztik. Italiak, Austriak eta Greziak UNESCOri proposatu diote " Ondare Kultural Ukiezin " kontsideratzea, gizakien eta naturaren arteko harreman iraunkor baten bidez adierazten den bizimodu bat sinbolikoki irudikatuz.

Transhumantzia artzaintza mota bat da, pertsonen eta abereen migrazio sasoikoan oinarritua. Migrazio errepikari honek distantzia alda dezake eta klima-baldintza desberdinak dituzten eskualdeen artean gertatzen da. Abeltzaintzako bideak jarraituz, transhumanteek kalitatezko larreak eskaintzen dizkiete abereei urte osoan zehar. Animaliek ahalik eta elikadura onena jasotzen dutela ziurtatzeaz gain, eremuko baliabideen gehiegizko ustiapena saihesten da.

Felipe Molina (Kordoba), biologoa prestakuntzaz eta abeltzaina lanbidez, Kordobako Unibertsitatearekin eta haren ikerketa-taldearekin elkarlanean aritzen da transhumantzia praktikatzeak, hau da, transhumantzia laburraren motak, abeltzaintzari eta ingurumenari ekartzen dizkion onura ugarien inguruan.

RRN: Zergatik arintzen du transhumantziak klima-aldaketa?

Felipe Molina: Arindu beharrean, egokitzen laguntzen digu. Biologo gisa, uste dut ezin dugula klimaren aurka borrokatu, baina aldaketa honetara egokitzeko trebetasunak eta gaitasunak garatu ditzakegula. Eta transhumantzia tradizional estentsiboaren kasuan, biltegietan egiten den abeltzaintza intentsiboarekin alderatuta, zelai irekietan praktikatzen denez, eguneko 24 orduetan, urteko 365 egunetan, ingurumenarekiko eta naturarekiko harremana modu oso positiboan aldatzen du.

RRN: Zein onura zehatzez ari gara hizketan?

F: Gure kasuan, abeltzaintza estentsiboaren oinarria den etxaldearen kontserbazioan islatzen dira. Larreetan bazkatzeko dauden landareek lurzorua babesten duen eta CO2 isuriak murrizten laguntzen duen landaredi geruza bat sortzen dute. Larrerik ez balego, belar txarrak hedatuko lirateke, baina transhumantziak CO2 harrapatzen duen landaredi-alfonbra bat mantentzen du. Gainera, abereentzako belar-alfonbra honen azpian jartzen diren haziek geroago berriro fruituak ematen dituzte. Gainera, abeltzaintza estentsiboak ez ditu akuiferoak agortzen eta artadiak errespetatzen ditu animalien ongizaterako.

RRN: Zer transhumantzia mota praktikatzen duzue zuen abeltzaintzan?

F: Transhumantzia , transhumantzia labur mota bat da eta, azken finean, Espainian bizirik dirauena. Laburrak dira, kilometro gutxi batzuk baino ez dituztelako egiten eta normalean probintzia bereko zelaietan egiten direlako.

RRN: Nola eragin dio COVID-19 pandemiak zure negozioari aurten?

F: Aurten lankide askok kamioiz bidaiatu dute kutsatutako eremuetatik ez pasatzeko. Eta hau batez ere behien salmentan nabaritu dugu. Gure sektorea jatetxeen industriaren menpe dago, beraz, establezimendu horien irekiera nola egiten dugunaren araberakoa da. Beti esaten dut arkumea haragi soziala dela, janari soziala. Elkarrizketa ona eta lasaitasuna eskatzen ditu jatetxean. Etxean ia ez da kontsumitzen produktua. Eta tabernetako denbora-muga arau berriekin, jendea azkarrago jaten ari da hurrengo txandarako lekua egin behar dutelako, beraz, arkumea asko kaltetzen ari da.

RRN: Nola ikusten duzu belaunaldi-aldaketa abeltzaintza transhumantearen sektorean?

F: Zaila. Uste dut oso lan polita dela, gogorra izan arren, eta gazteek ondo moldatuko liratekeela atzean soldata ona izango balute. Kordoban, 50 abeltzaintza-ustiategik transhumantzia praktikatzen zuten. Gaur egun 5 baserri baino ez dira geratzen horretan.

RRN: Nolakoa da transhumant batentzat egun bateko bidaia? Zer esan diezagukezu egiten ari zaren joan-etorriko bidaia honi buruz?

F: Transhumantzia oso ederra da bidaian zehar, nahiz eta behin kokatu ondoren gogorragoa izan. Baserritik irteten naizenean, askotan unibertsitateko ikasleak, seme-alabekin dituzten gurasoak eta baita kazetariak ere etortzen zaizkit. 30-40 inguru atera ginen. Baina kilometro gutxi batzuk besterik ez. Behin kokatuta geundela, 3 pertsona baino ez ginen geratu 2.000 ardirentzat. Txandaka begiratzen diegu 24 orduz. Gaur egun, ez dago baserririk edo bertan bizi den inor guretzat, beraz, baserriak alokatzen ditugu, eta hauek argindarra, ura eta aire girotua dituzte. Gure bisitan normalean 10 baserri ezberdinetatik pasatzen gara. Eta beti eramaten dugu korrale eramangarri bat baserritik baserrira. Gure transhumantzia aldia 4 hilabetekoa da. Badakit transhumantzia oso bokazionala dela eta, gainera, beti animalien ongizatea kontuan hartuta egiten dela.