Lehortea artadi eta kortxoen gainbeheraren sindromea da, eta zuhaitz hauen hilkortasun-tasa handiak eragiten ditu Iberiar penintsulako hainbat eremu kaltetuetan, batez ere hego-mendebaldean. Sindrome hau ezin zaio kausa bakar bati egotzi, nahiz eta bere kausa nagusia lurzoruan Phytophthora cinnamomi onddoaren presentziak eragindako sustraien usteldura izan. "Quercus Dry" artadi eta artelatz basoentzako mehatxu nagusia dela kontsidera daiteke gaur egun, Mediterraneoan dehesak bezain garrantzitsuak diren ekosistemen egonkortasuna eta iraunkortasuna arriskuan jartzen baititu.

Arrazoi horiengatik guztiengatik, Nekazaritza, Arrantza eta Elikadura Ministerioak artadiak eta artelatzak kontserbatzeko eta hobetzeko programa nazional bat jarri du abian, La Seca sindromeari aurre egiteko. Azken helburua usteltzearekiko erresistenteak diren aleak lortzea da, gero larreetan eta artelatz-basoetan zuhaitzak birsortzeko, baita kaltetutako eremuak leheneratzeko ere erabil daitezkeenak.

Nola egiten da hobekuntza genetikoa?

Zelaian iraun duten aleetatik ezkurrak bilduz eta onddoarekin txertatutako mintegietan landareak haziz, uholde eta lehorte aldiak txandakatuz, gaixotasunarekiko duten tolerantzia bi urtez jarraian ebaluatu ahal izateko.

Bizirik iraun duten aleak tolerantzia-maila desberdinetan kontsideratzen dira, eta helburua, alde batetik, etorkizunean dibertsitate genetiko handiko landare toleranteak sortuko dituzten ezkurrak ekoizteko hazi-sailak ezartzea da, eta, bestetik, ale onenak biderketa begetatiboaren bidez klonatzea, batez ere in vitro hazkuntza-tekniken bidez, landare horiek egoera espezifikoagoetan edo emankorragoetan erabiltzeko.

Jarduera hauetaz gain, beste ekintza osagarri batzuk ere egingo dira gaixotasun honen ulermena hobetzeko:

• Lehorte-eremu beroetan lurzoruaren osagai biologikoaren azterketa.
• Hainbat landare-materialen bilketa, gaixotasunekiko tolerantzia adierazten duten geneak edo proteinak identifikatzea ahalbidetzen duten markatzaile molekularrak aztertzeko, eta horrela, hobekuntza genetikoaren ebaluazioa eta aurrerapena azkarrago egitea ahalbidetuz.

Epe luzerako programa hau gauzatzeko, 2.299.976,95 euroko inbertsioa dago eskuragarri lehen lau urteetarako, FEADERren % 75eko kofinantzaketarekin. Jarduera hauek 2014-2020 Landa Garapenerako Programa Nazionalean sartuta daude, 15.2 azpineurriaren barruan, eta horrek basoko baliabide genetikoen sustapena eta kontserbazioa laguntzen ditu.